کد مطلب:299737 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:231
اوقاف و صدقات فاطمه
فاطمه (س) هفت بستان داشت كه آن را وقف بنی هاشم و بنی مطلب كرده. و نظارت بر آنها و سرپرستی آنها را به علی (ع) سپرده بود تا زمانی كه زنده باشد، و پس از وی سرپرستی و نظارت بر آنها به عهده ی حسن (ع) و از پس او بر عهده ی حسین (ع) و بعد از او بر عهده ی بزرگ ترین پسرانش نهاده شود.
كلینی در كافی به سند خود از امام صادق (ع) روایت كرده است كه فاطمه (س) صدقه ی خود را برای بنی هاشم و بنی مطلب قرار داد.
همچنین در همان جا به سند خود از امام باقر (ع) روایت كرده است كه آن حضرت جعبه یا سبدی بیاورد و مكتوبی از آن بیرون كشید و خواند:
«بسم الله الرحمن الرحیم، این وصیتی است كه فاطمه (س) درباره ی بستانهای هفتگانه ی خویش كه عبارت اند از: عواف، ذلال، برقه، مبیت، حسنی و صافیه و آن چه از آن ام ابراهیم است، به علی بن ابی طالب نموده است كه بعد از وفات علی، حسن و پس از وفات او حسین و پس از وی، من ناظر و سرپرست آنها خواهم بود. خداوند متعال و مقداد بن اسود و زبیر بن عوام بر این وصیت گواهند و علی بن ابی طالب آن را نوشت.»
كلینی به سند خود از امام صادق (ع) مانند همین روایت را نقل كرده جز آن كه در آن جا آمده است: «سرپرستی این بستانها به فرزند بزرگ من، نه فرزند بزرگ تو، انتقال یابد.»
وی همچنین به سند خود نقل كرده است كه از حضرت كاظم (ع) درباره ی این بستانهای هفتگانه ای كه میراث رسول خدا (ص) برای فاطمه (س) بود، پرسش كردند و آن حضرت پاسخ داد:
این بستانها به شكل وقف بود و پیامبر (ص) برخی از محصولات آن را برای انفاق به میهمانانش یا در مواردی كه نیازمند می شد، استفاده می كرد. چون پیامبر از دنیا رفت، عباس بر سر این بستانها با فاطمه زهرا (س) به مخاصمه برخاست و علی و عده ای دیگر شهادت دادند كه پیامبر این بستانها را وقف فاطمه كرده است. آنگاه امام كاظم (ع) نام بستانها را چنان كه در بالا گذشت، ذكر كرد.
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: «بستان مبیت، همان است كه سلمان را با آن مكاتبه كرد سپس خداوند آن را به غنیمت به رسولش بخشید و آن جزو صدقه ی فاطمه است.»
نگارنده: شاید توهم شود میان این اخبار منافات وجود دارد. زیرا در برخی از روایات آمده كه فاطمه (س) این بستانها را بر بنی هاشم و بنی مطلب تصدق (وقف) كرد كه در این صورت لازم می آید كه این بستانها ملك خود فاطمه بوده است، زیرا تملك از شرایط وقف است. برخی از اخبار نیز دال بر آن است كه پیامبر (ص) این بستانها را بر فاطمه وقف كرده بود و در این صورت آن حضرت چگونه می توانسته آن را بر بنی هاشم و بنی مطلب وقف كند. چرا كه مال وقفی، قابل وقف كردن نیست. شاید بتوان میان این اخبار را چنین جمع كرد كه پیغمبر این بستانها را تا زمان حیات فاطمه (س) بر وی و پس از او بر بنی هاشم و بنی مطلب وقف كرده بود و نظارت بر آنها را به همان ترتیبی كه فاطمه تعیین كرده، معین كرده بود. یا این كه بگوییم پیغمبر (ص) این بستانها را وقف فاطمه و سپس وقف كسی كه فاطمه پس از خود تعیین كند، كرده است. بنابر این، وصیت
فاطمه حاكیه بوده است نه منشئه.